Diety wegańskie u dzieci mogą korzystnie wpływać na parametry związane z ryzykiem chorób krążenia, ale niekorzystnie na wzrost, kości i ryzyko niedoborów żywieniowych. Diety wegetariańskie u dzieci mogą wiązać się z niekorzystnym profilem czynników ryzyka chorób krążenia
Dzieci na diecie wegańskiej mają zdrowszy profil parametrów odpowiedzialnych za ryzyko chorób krążenia (tzw. czynników ryzyka sercowo-naczyniowego) i są szczuplejsze w porównaniu do ich rówieśników na diecie obejmującej wszystkie grupy produktów pochodzenia zwierzęcego. Jednocześnie są one niższe, mają mniejszą gęstość mineralną kości i są bardziej narażone na ryzyko niedoborów witaminy B12, D i żelaza. Dzieci na diecie wegetariańskiej wykazują niższe ryzyko niedoborów żywieniowych, ale jednocześnie mniej korzystny profil czynników ryzyka sercowo-naczyniowego niż rówieśnicy na diecie tradycyjnej.
Takie wnioski płyną z najnowszego badania przeprowadzonego w Klinice Pediatrii Instytutu – „Pomnik Zdrowia Dziecka” (IP-CZD) w Warszawie przez zespół naukowców z University College w Londynie, Uniwersytetu w Cambridge i IP-CZD.
Badanie opublikowane w tym tygodniu w American Journal of Clinical Nutrition, jest jedną z pierwszych prób kompleksowej oceny zdrowia dzieci wegańskich i wegetariańskich. Brało w nim udział 187 zdrowych 5-10-letnich polskich dzieci: 63 wegetarian, 52 wegan i 72 dzieci na diecie tradycyjnej. Dzieci na diecie tradycyjnej były dopasowane do wegetarian i wegan pod względem płci, wieku i podobieństwa warunków środowiskowych, w jakich się wychowywały. Czas stosowania diet bezmięsnych wynosił średnio ok. 5-6 lat.
Naukowcy zbadali wiele parametrów, takich jak wzrost, skład ciała, gęstość kości, liczne markery ryzyka sercowo-naczyniowego (np. cholesterol we krwi) oraz stan odżywienia wybranymi witaminami i mikroelementami. Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego znalazły się w obszarze zainteresowania badaczy już u małych dzieci, ponieważ rozwój chorób układu krążenia rozpoczyna się już w dzieciństwie.
W porównaniu do dzieci na diecie tradycyjnej, weganie mieli korzystniejsze wartości parametrów odpowiedzialnych za ryzyko chorób krążenia w wieku dorosłym, w tym o ok. 25% niższe stężenia cholesterolu i niższą zawartość tkanki tłuszczowej przy podobnej masie tkanki mięśniowej. Prawie wszystkie dzieci wegańskie (99%) miały optymalne stężenie cholesterolu we krwi w porównaniu do 85% wegetarian i 70% dzieci na dietach tradycyjnych. Jednak mali weganie (5-10 lat) byli też niżsi (średnio o 3,15 cm), mieli niższą gęstość kości (o 4%-6%) oraz niższe stężenie witaminy B12, żelaza i witaminy D3 we krwi. Byli też ponad 3 razy bardziej narażeni na niedobór witaminy B12 i dwa razy bardziej na stan niedostatecznych zapasów żelaza w organizmie.
Nieoczekiwanie, dzieci na diecie wegetariańskiej miały gorszy profil czynników ryzyka chorób krążenia niż dzieci na diecie tradycyjnej. W tej grupie wykazano wyższe stężenie glukozy, trójglicerydów i cholesterolu VLDL (jednej z frakcji cholesterolu uznawanej za „złą”) we krwi. Mali wegetarianie mieli podobną zawartość całkowitej tkanki tłuszczowej, ale jej mniej korzystny rozkład w poszczególnych obszarach ciała.
Badanie wykazało również, że zarówno u wegetarian, jak i wegan, niedoborów witaminy B12 i witaminy D3 można uniknąć poprzez suplementację. Jednak około 30% dzieci wegetariańskich i wegańskich nie otrzymywało regularnie suplementów ani produktów wzbogaconych tymi składnikami odżywczymi.
Analizy danych zostały skorygowane o szereg czynników stylu życia, społeczno-ekonomicznych oraz medycznych w celu „wyłączenia” ich wpływu na wyniki i uzyskania informacji o związku samej diety z badanymi parametrami.
Pierwsza autorka badania, dr Małgorzata Desmond, dietetyk (UCL, Instytut – „Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka”), komentuje: „Wyniki naszego badania dotyczące zdrowia dzieci odzwierciedlają to, jak wyglądała ich dieta. Weganie mieli wyższe spożycie składników odżywczych, które wskazywały na „niskoprzetworzony” typ diety roślinnej. Taka dieta jest związana z niższą zawartością tkanki tłuszczowej i korzystniejszym profilem ryzyka sercowo-naczyniowego. Z drugiej strony, niższe spożycie białka, wapnia, witaminy B12 i D, odnotowane również w innych badaniach wegan, może być przyczyną niższych stężeń tych witamin we krwi i niższej gęstości mineralnej kości. Na tą ostatnią może też wpływać jakość białka w diecie wegańskiej, ale potrzeba więcej badań, aby zrozumieć, które parametry diety roślinnej wpływają na niższą gęstość kości. Zależność taką stwierdzoną też u dorosłych wegan. Byliśmy początkowo zaskoczeni gorszym profilem czynników ryzyka sercowo – naczyniowego u dzieci wegetariańskich, ale analiza spożycia składników odżywczych pokazała bardziej przetworzony rodzaj diety roślinnej w tej grupie, z wyższym spożyciem przetworzonych węglowodanów. Wyniki wegetarian pokazują wyraźnie, że spożywanie diet roślinnych nie jest gwarancją zdrowia samą w sobie. Na dietach roślinnych też trzeba się zdrowo odżywiać”.
Dodała również: „Należy podkreślić, że witamina B12 i D muszą być uzupełniane na tych dietach poprzez suplementację lub spożywanie produktów fortyfikowanych, a nasze badanie pokazuje, że świadomość tego wśród rodziców dzieci wegetariańskich i wegańskich jest niewystarczająca”.
Współautorka, profesor Mary Fewtrell, ekspert w dziedzinie zdrowia kości dzieci: „Maksymalizacja masy kostnej u dzieci jest zalecana w celu budowania szczytowej masy kostnej, co z kolei służy zmniejszeniu ryzyka osteoporozy i złamań w wieku dorosłym. Wykazaliśmy, że dzieci na diecie wegańskiej miały niższą masę kostną nawet po uwzględnieniu ich mniejszego rozmiaru ciała. Oznacza to, że mogą one wejść w okresie dojrzewania z deficytem gęstości kości. Dojrzewanie to czas, kiedy zapotrzebowanie na kościotwórcze składniki odżywcze jest wyższe. Jeśli ten deficyt jest spowodowany przez dietę, która będzie kontynuowana w okresie dojrzewania, może to niekorzystnie wpłynąć na stan kości w późniejszym życiu.”
Profesor Jonathan Wells, który kierował badaniem, powiedział: „Diety roślinne cieszą się coraz większą popularnością z wielu powodów, w tym zdrowotnych, promowania dobrostanu zwierząt i ograniczania naszego wpływu na klimat. Przejście na dietę opartą o produkty roślinne ma obecnie kluczowe znaczenie dla zapobiegania kryzysu klimatycznego i zdecydowanie popieramy działania w tym kierunku. Nasze badania pokazują jednak, że ludzie potrzebują większego wsparcia i skuteczniejszej edukacji na temat tego jak zdrowo się odżywiać na diecie roślinnej. To jest szczególnie istotne dla dzieci, które mają wyższe zapotrzebowanie na składniki odżywcze związane z procesem wzrastania. Naszym celem jest prowadzenie dalszych badań i poszerzanie wiedzy, która pomoże zmaksymalizować korzyści zdrowotne wynikające z diety roślinnej u dzieci”.
Podsumowując znaczenie badania profesor Jonathan Wells dodał „Do tej pory badania nad wpływem tych diet u zdrowych dzieci ograniczały się w dużej mierze do oceny wzrostu i masy ciała i były prowadzone w większości u wegetarian. Nasze badanie zapewnia istotny i kompleksowy wgląd w stan zdrowia dzieci na diecie wegetariańskiej i wegańskiej”.
Badanie opublikowane w tym tygodniu dostarcza pierwszych danych na temat biomarkerów krwi i zdrowia kości u wegan oraz stanowi jedyne źródło informacji na temat zdrowia współczesnych wegańskich dzieci w wieku powyżej 3 lat, ponieważ wcześniejsze badania w tej populacji pochodzą z lat 80.