Dowiedz się, jakie są opcje terapii SIBO i IMO
Każdy rodzaj przerostu mikroorganizmów w jelicie, czy to bakteryjny (czyli SIBO), czy metanowy (IMO), powoduje zaburzenia funkcji i struktury układu pokarmowego. Jelito cienkie nie może się zregenerować, dopóki rezyduje tam nadmiar mikroorganizmów. Dlatego SIBO i IMO powinno być leczone.
Do niedawna wiedza na temat przerostów mikroorganizmów w jelicie była ograniczona i terapia skupiała się na minimalizowaniu ich głównych objawów – czyli dolegliwości układu pokarmowego. Ten rodzaj terapii jest istotny, szczególnie na początku terapii. Jednak nie rozwiązuje problemu, z racji tego, że nie skupia się na jego przyczynie. Przyczynowa terapia SIBO i IMO powinna eliminować przerost, przez co umożliwiać samo-regenerację układu pokarmowego i co za tym idzie, ustąpienie powodowanych przez przerost dolegliwości. Optymalnie powinno się leczyć przyczyny SIBO i IMO, i wtedy jest to terapia pierwotnych przyczyn naszych dolegliwości. Niestety nie zawsze jest to możliwe. Poniżej omówione są te trzy rodzaje terapii.
Terapia objawowa
Terapia objawowa ma na celu zmniejszenie objawów przerostów bakteryjnych i metanowych, czyli wzdęć, gazów, bólu jelit, brzucha, refluksu, zaparć czy biegunek itd. Nie leczy jednak ich przyczyn, dlatego pomaga tylko w krótkim okresie. Lekarze stosują w tym celu różne środki farmakologiczne, a jako dietetyk wspomagam się wieloma preparatami ziołowymi i innymi niefarmakologicznymi o potwierdzonym działaniu.
Terapia przyczynowa
Nadrzędnym celem terapii SIBO i IMO jest zmniejszenie lub pozbycie się nadmiernej fermentacji jelitowej spowodowanej obecnością mikroorganizmów. Można to osiągnąć na dwa sposoby. Pierwszym jest zabicie mikroorganizmów – bakterii w SIBO, archeonów w IMO.
Zabić je można poprzez:
- terapię antybiotykową,
- terapię ziołową o antybiotycznym działaniu.
W przypadku SIBO wodorowego, oba rodzaje terapii – antybiotykowa i ziołowa – mają udowodnioną, porównywalną skuteczność.
W przypadku przerostu metanu skuteczność tych dwóch rodzajów terapii jest również porównywalna, natomiast nie dysponujemy badaniami klinicznymi na temat skuteczności antybiotyków ziołowych, a jedynie doświadczeaniem klinicznym specjalistów zajmujących się tym problemem.
Inne antybiotyki lub/i zioła stosuje się w SIBO (przeroście wodoru i siarkowodoru), a inne w IMO (przeroście metanu). Dlatego tak istotne jest wykonanie testu oddechowego, który pomaga ustalić z jakim przerostem mamy do czynienia.
Druga strategia to ograniczenie fermentacji mikroorganizmów poprzez ich całkowite lub częściowe ‘zagłodzenie’. Tutaj zastosowanie mają:
- dieta elementarna,
- specjalna terapeutyczna dieta w SIBO/IMO.
Dieta elementarna polega na spożywaniu wszystkich składników odżywczych potrzebnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, jednakże w bardzo łatwo strawnej formie. Dzięki temu składniki odżywcze wchłaniają się w całości na samym początku jelita cienkiego i nic nie zostaje dla zamieszkujących tam mikroorganizmów. Ma to na celu ich zagłodzenie. Jest to bardzo skuteczna forma terapii SIBO, szczególnie w przypadkach wysokich poziomów gazów; działa zarówno w przypadku przerostu wodorowego jak i w przeroście metanu, czyli IMO. W praktyce terapia ta polega na spożywaniu napojów przygotowanych z proszku, specjalistycznego preparatu diety elementarnej, rozpuszczonego w wodzie przez ściśle określony czas i pod nadzorem specjalisty. Przez ten czas nie spożywa się niczego więcej.
Diety elementarnej nie należy mylić z terapeutyczną dietą, stosowaną w SIBO i IMO. Terapeutyczna dieta w SIBO składa się z naturalnych pokarmów i wdraża się ją po zakończeniu wszystkich rodzajów terapii, choć w niektórych przypadkach można ją stosować podczas zażywania antybiotyków lub antybiotyków ziołowych. To właśnie terapeutyczna dieta, omówiona szerzej w oddzielnym artykule, w krótkim okresie najsilniej redukuje dolegliwości związane z przerostem mikroorganizmów.
Każda z tych terapii ma swoje wady i zalety i znajduje zastosowanie w różnych sytuacjach. Żadna z nich nie daje gwarancji na pozbycie się SIBO czy IMO i dlatego w przypadku braku skuteczności jednej, stosuje się inną opcję. Przykładowo zioła o działaniu antybiotycznym stosuję u pacjentów, u których antybiotyki klasyczne nie zadziałały i lekarz sugeruje inny rodzaj terapii. Dieta elementarna ma zastosowanie w przypadku silnych przerostów (gdzie poziomy wodoru bądź metanu są bardzo wysokie), ponieważ średnio uzyskujemy największy spadek gazów po jej zastosowaniu. Jednakże dieta elementarna nie jest wskazana u pacjentów, u których podejrzewam też zespół rozrostu organizmów grzybicznych jelita cienkiego (tzw. „SIFO”, z ang. small intestinal fungal overgrowth.). Dlatego też o doborze terapii dla danego pacjenta powinien decydowac specjalista.
Terapia przyczyn pierwotnych
SIBO udaje się wyleczyć trwale w jednej trzeciej przypadków. W dwóch trzecich przypadków niestety nawraca. Jeżeli tak się dzieje, to najprawdopodobniej spowodowane jest przewlekłą chorobą bądź trwałym uszkodzeniem struktury układu pokarmowego. Już w 1979 w publikacji na temat SIBO w czasopiśmie Gastroenterology, badacze King i Toskes napisali:
„Większość dolegliwości czy schorzeń predysponujących do przerostu bakterii ma charakter przewlekły i będzie występować przez całe życie”.
Zdanie jest często cytowane na szkoleniach czy konferencjach poświęconych tej tematyce, aby zwrócić uwagę lekarzy i dietetyków na to, że terapia praprzyczyn SIBO i IMO jest trudna i nie zawsze się udaje. W związku z tym opieka nad pacjentem może mieć charakter długoterminowy. Przykładowo, jeżeli pacjent cierpi na twardzinę układową, ma zrosty bądź uchyłki w jelicie, to będzie już zawsze miał tendencję do SIBO czy IMO. W takich sytuacjach terapia stosowana jest cyklicznie, a dieta terapeutyczna permanentnie. Z drugiej strony, uszkodzenie wędrującego kompleksu mioeletrycznego w wyniku zatruć pokarmowych, można leczyć, i w takich przypadkach jest nadzieja na wyleczenie wynikającego z tego przerostu SIBO lub IMO.